Ứng viên đảng Dân chủ Lee Jae-myung hôm nay trở thành tân tổng thống của Hàn Quốc, sau khi giành được 49,4% phiếu bầu và đánh bại đối thủ đảng Quyền lực Nhân dân Kim Moon-soo.
Ông là một trong những tổng thống Hàn Quốc quyền lực nhất những thập kỷ gần đây, do đảng Dân chủ của ông đang chiếm đa số ghế tại quốc hội.
Ông Lee Jae-myung trong một sự kiện ở Seoul ngày 2/6. Ảnh: Yonhap
Khi ông Lee chào đời năm 1963, tổng sản phẩm quốc nội (GDP) bình quân đầu người của Hàn Quốc chỉ tương đương với các quốc gia châu Phi cận Sahara. Hàn Quốc khi đó nghèo khổ đến mức ngày sinh 23/10 của ông Lee trên hồ sơ có thực sự chính xác hay không vẫn là điều bí ẩn. Thời điểm đó, nghèo đói khiến tỷ lệ trẻ sơ sinh tử vong ở Hàn Quốc rất cao, nên bố mẹ ông Lee đã đợi khoảng một năm mới đăng ký khai sinh cho ông.
Những năm đầu đời của ông Lee gắn liền với cuộc sống thiếu thốn. Được biết đến là người thẳng thắn và theo chủ nghĩa dân túy, ông Lee thường nói rằng xuất thân nghèo khổ đã định hình lập trường cấp tiến của ông.
"Nghèo đói không phải là tội, nhưng tôi luôn bị ám ảnh với những bất công mà mình đã trải qua vì nghèo đói. Tôi tham gia chính trị là để giúp đỡ những người đang đau khổ trong vực thẳm nghèo đói và tuyệt vọng thoát khỏi đó như tôi đã từng, bằng cách xây dựng xã hội công bằng và thế giới đầy hy vọng", ông Lee nói năm 2022.
Là con thứ năm trong gia đình có 7 anh chị em, ông Lee bỏ học cấp hai để tới thành phố Seongnam đi làm hỗ trợ gia đình. Năm 15 tuổi, ông bị tai nạn lao động trong nhà máy sản xuất găng tay bóng chày, khiến ông vĩnh viễn không thể duỗi thẳng cánh tay trái.
Dù bỏ lỡ nhiều năm học chính quy, ông Lee vẫn cố gắng tốt nghiệp cấp hai và cấp ba bằng cách tự học và ôn thi ngoài giờ làm việc. Năm 1982, ông thi đỗ Đại học Chung-ang ở Seoul và theo học chuyên ngành luật. Bốn năm sau, ông vượt qua kỳ thi luật sư.
Trong sự nghiệp luật sư, ông Lee nổi tiếng là người luôn bảo vệ quyền lợi cho những người yếu thế như nạn nhân tai nạn lao động hay cư dân có nguy cơ bị cưỡng chế di dời do các dự án tái phát triển đô thị.
Năm 2006, ông Lee lần đầu tham gia chính trường nhưng không thành công trong cuộc đua tranh cử chức thị trưởng Seongnam. Hai năm sau, ông tiếp tục thất bại trong cuộc tranh cử ghế nghị sĩ đại diện thành phố.
Năm 2010, ông cuối cùng cũng chiến thắng cuộc bầu cử thị trưởng Seongnam và tiếp tục tái đắc cử 4 năm sau đó. Từ năm 2018 đến 2021, ông Lee là lãnh đạo Gyeonggi, tỉnh đông dân nhất Hàn Quốc và bao quanh thủ đô Seoul.
Sau khi hết nhiệm kỳ tỉnh trưởng, ông Lee trở thành ứng viên đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2022. Tuy nhiên, ông đã thua ứng viên đảng Quyền lực Nhân Dân Yoon Suk-yeol với chênh lệch chưa đến 1% phiếu bầu, khoảng cách sít sao nhất trong lịch sử bầu cử tổng thống Hàn Quốc.
Tháng 1/2024, ông Lee từng thoát chết trong gang tấc sau khi bị đâm vào cổ và suýt trúng động mạch khi tham quan công trường xây dựng sân bay Gadeokdo mới ở Busan. Động cơ ám sát được cho là muốn ngăn ông tranh cử tổng thống.
Ông cũng đối mặt loạt bê bối và kiện tụng như cáo buộc hối lộ, liên quan đến công ty bị nghi ngờ chuyển trái phép 8 triệu USD cho Triều Tiên, hay cáo buộc vi phạm luật bầu cử. Tuy nhiên, ông Lee vẫn dẫn dắt đảng Dân chủ giành kết quả tốt nhất trong cuộc bầu cử quốc hội năm ngoái, mang về cho đảng 173 trong 300 ghế và là phe nắm quyền kiểm soát.
Trong cuộc hỗn loạn vì lệnh thiết quân luật của tổng thống Yoon tháng 12/2024, lãnh đạo đảng Dân chủ đã trèo tường vào nhà quốc hội để bỏ phiếu chặn lệnh thiết quân luật. Sau khi ông Yoon bị luận tội và cách chức tổng thống, ông Lee nhận đề cử của đảng mà không gặp bất kỳ trở ngại nào và giành được 90% phiếu bầu sơ bộ.
"Ông ấy có phong cách giao tiếp thẳng thắn và trực tiếp, ông ấy cũng rất nhạy bén với các xu hướng xã hội và chính trị. Đây là điều hiếm thấy ở các chính trị gia Hàn Quốc cùng thế hệ của ông. Tuy nhiên, phong cách giao tiếp này có thể trở thành trở ngại khi dễ làm mất lòng người khác", Lee Myung-hee, chuyên gia về chính trị Hàn Quốc tại Đại học Michigan, nói.
Trong chiến dịch tranh cử, ông Lee đã giảm bớt các lập trường cấp tiến để ưu tiên xây dựng hình ảnh lãnh đạo thực tế hơn, cũng như đưa ra chương trình nghị sự kinh tế theo chủ nghĩa dân túy dễ chịu hơn. Điều này đã giúp nâng vị thế của ông ở trong nước.
Lãnh đạo đối lập Hàn Quốc livestream trèo tường vào nhà quốc hộiÔng Lee Jae-myung trèo tường vào nhà quốc hội ngày 3/12/2024. Video:Youtube/이재명tv
Trong những tuần trước cuộc bầu cử, ông Lee luôn được tin là người sẽ chiến thắng, khi đối thủ Kim Moon-soon thường bị bỏ xa khoảng 20 điểm phần trăm trong các cuộc thăm dò ý kiến.
Ngay sau chiến thắng, ông Lee lập tức nhậm chức mà không cần giai đoạn chuyển giao quyền lực, bởi đây là cuộc bầu bất thường để tìm người thay thế cựu tổng thống Yoon Suk-yeol bị bãi nhiệm hồi tháng 4.
Tân Tổng thống Lee cam kết vực dậy nền kinh tế và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân, khôi phục niềm tin của công chúng sau hỗn loạn từ thời người tiền nhiệm. Ông dự kiến thúc đẩy đầu tư vào trí tuệ nhân tạo, hứa hẹn triển khai chính sách làm việc 4,5 ngày mỗi tuần cùng các khoản khấu trừ thuế cho các gia đình tỷ lệ thuận với số con họ có.
Về đối ngoại, ông Lee hứa hẹn hàn gắn quan hệ với Triều Tiên, trong khi thúc đẩy phi hạt nhân hóa, vốn là lập trường truyền thống của đảng Dân chủ. Ông cũng muốn duy trì liên minh Mỹ - Hàn nhưng không xa lánh Nga và Trung Quốc.
"Tôi sẵn sàng nhún nhường nếu điều đó là cần thiết vì người dân của tôi. Nhưng tôi cũng không phải người dễ bị bắt nạt. Tôi có nhiều quân bài để sử dụng trong các cuộc đàm phán song phương", ông nói tuần này.
Thùy Lâm (Theo Yonhap, Al Jazeera, Washington Post)